[tygerpower]

De Apache-indianen in Amerika wisten goed om te gaan met rook. Ze gebruikten rooksignalen om eenvoudige boodschappen over grote afstanden te versturen. Ze waarschuwden voor vijanden of leidden stamleden naar prooidieren. Deze positieve associatie met rook hebben we in Europa niet.

Door Dick Schenkeveld

In Europa hangt aan rook een negatieve associatie. En inderdaad: schone rook bestaat niet. Rook bevat altijd schadelijke stoffen. Er wordt vaak gezegd: de meeste slachtoffers vallen niet door een brand maar door rook. En inderdaad, rook verspreidt zich sneller dan brand in een gebouw. Het zorgt voor paniek, desoriëntatie en vertraging bij het vluchten. Dit alles is genoeg reden om na te gaan of hier nog niet enorm veel te winnen valt.
Is brandwerend ook rookwerend?

Als rookverspreiding in een gebouw zo risicovol is, zal dit zonder meer goed in de regelgeving verankerd liggen, zo zou je verwachten. Maar dit is niet het geval. Anno 2018 passen we in Nederland nog steeds een tamelijk vreemde regel toe: de 2:3-regel, beter bekend als de 1,5 keer-regel. De brandwerendheid keer 1,5 levert de rookwerendheid op.


“Tegengaan rook is niet goed verankerd in regelgeving

 

Een simpel voorbeeld: wanneer we een deur hebben die 20 minuten brandwerend is en daarna bezwijkt, is de deur nog wel 10 minuten rookwerend. Alsof er een direct verband is tussen brandwerendheid en rookwerendheid. Maar dit is niet zo. Feitelijk kan een bouwproduct uren brandwerend zijn en toch gigantisch veel rook doorlaten.

Nieuwe eisen

Er verandert wel behoorlijk wat op dit vlak. Het Besluit bouwwerken leefomgeving (Bbl) geeft eisen omtrent rookdoorgang voor nieuwe gebouwen. Hierbij wordt niet langer volstaan met de 1,5 keer-regel, maar moet de daadwerkelijke rookwerendheid door middel van experimenteel onderzoek worden aangetoond. Hierbij wordt onderscheid gemaakt tussen rook bij een beginnende brand (S-ambient of kortweg Sa genoemd) en rook bij een lokale brand (S200). Subbrandcompartimenten dienen ook te voldoen aan de koude rook-eis. En voor een beschermde vluchtroute geldt de S200-eis.

Dat dit een goede ontwikkeling is die onze oosterburen al langer kennen en toepassen, zal niemand ontkennen, zeker voor publieke gebouwen. Snelle rookverspreiding leidt tot paniek en al binnen enkele seconden tot desoriëntatie. Wanneer (beschermde) subbrandcompartimenten ook daadwerkelijk rookwerend zijn, leidt dit tot een aanzienlijk veiligere situatie in de naastgelegen ruimten.

Situatie bij woningen

In woningen zal de nieuwe regelgeving overigens niet tot verdere risicoverlaging leiden. Een woning bestaat normaliter immers slechts uit één subbrandcompartiment. En aangezien de rookwerendheidseisen primair gericht zijn op subbrandcompartimenten, zal dit in een woning niet tot extra voorzieningen leiden.

Mogelijk leidt het daadwerkelijk rookdicht zijn van ruimten ook tot beter beheersbare branden en minder slachtoffers. Wanneer de ruimte rookdicht is, zal er ook geen sprake zijn van directe zuurstoftoetreding. Hiermee wordt de brand ventilatiebeheerst. Het brandvermogen wordt hierbij beperkt door de aanwezige zuurstof en niet zozeer door de aanwezige brandstof.

Toepassing materialen

Welke consequenties heeft dit voor de daadwerkelijke detaillering en uitvoering?

De nieuwe methode leidt tot nieuwe producten. Voor deuren bijvoorbeeld zal beter nagedacht moeten worden over naad- en kierafdichting.

Voor Metal-stud-wanden verschilt de afwerking voor een brandwerende wand ook substantieel van een rookwerende afwerking. Naden en kieren tussen gipsplaten mogen – op een enkele voorwaarde na – opengelaten worden bij een brandwerende Metal-stud-wand. Maar om aan de eisen voor rookdichtheid te voldoen, dienen deze wel volledig afgewerkt te worden, ook aan de boven- en onderzijde.


“Er zal beter nagedacht worden over naad- en kierafdichting

 

Maar wat te denken van de afwerking van doorvoeringen? Om een voorbeeld te noemen: het afwerken van een kunststof doorvoering met een brandmanchet zal nog niet – zonder verdere voorzieningen – leiden tot een Sa-scheiding. Sterker nog, veel materialen die een positieve werking hebben voor wat betreft brandwerendheid, produceren extra rook!

Nieuwe kansen

Aan de andere kant biedt de nieuwe regelgeving kansen op het gebied van rookwerendheid. Immers, wanneer (beschermde) subbrandcompartimenten per definitie rookwerend uitgevoerd dienen te worden, betekent dit een ander optredend brandvermogen en hiermee andere temperaturen. De standaard brandkromme kan dan een ‘overkill’ uitgangspunt blijken te zijn bij veel ontwerpen. Op basis van het gelijkwaardigheidsartikel – dat ook in het Bbl genoemd wordt – kunnen hiermee bepaalde maatregelen anders worden uitgevoerd.

Gedacht kan worden aan het modelleren van lokale branden versus compartimentsbranden. Een voorbeeld: in een ziekenhuis kan worden uitgegaan van lokale branden in patiëntenkamers door deze rookwerend te maken.

Integrale aanpak

Uiteraard is een bronmaatregel te prefereren boven een preventieve maatregel. Dit betekent voor rookwerende maatregelen dat primair gekeken moet worden naar de vraag welke materialen gebruikt worden. Hierbij dient zowel de bouw als het gebruik betrokken te worden. Bij scheidingsconstructies kan hierbij de fire protection ability van de toplaag een belangrijke rol spelen.

De EN 14135 geeft hiervoor handvatten. Zo kan een combinatie gemaakt worden tussen een rookwerende constructie (EN 1634) en een scheidingsconstructie die nauwelijks meewerkt aan rookproductie. Dit is positief voor de rookstroom en daarmee voor de vluchtcondities. Dat dit laatste nog niet in de regelgeving verankerd ligt, mag geen excuus zijn om dit niet toe te passen.

Conclusie
Wat kunnen we nu zeggen over de nieuwe rookwerendheidseisen die binnenkort zullen ingaan? Is het een wit of een zwart rooksignaal, terugkomend op de Apache-indianen? Zeker voor gebouwen met minder zelfredzame personen, zullen de eisen positief uitwerken op de vluchtomstandigheden. Hoe meer er specifiek gelet wordt op de risico’s van rookverspreiding in een gebouw, en hoe meer maatregelen specifiek worden afgestemd op de gebruikers, hoe (rook)veiliger Nederland wordt!

https://www.brandveilig.com/artikelen/hoe-maken-we-gebouwen-beter-rookwerend-56349?utm_source=Vakmedianet&utm_medium=email&utm_campaign=20181128_brandveilig_week48&tid=TIDP588629X333F95B528594CC39CDB3BAB69DAE457YI4

[Fred Vos]

@ allen

Weer een wijsneus  die zijn indianenverhalen nog beleeft en die jaren te laat blijk geeft dat hij de wet op het gebied van de brandweerzorg niet kent.

Ja, commercieel wel handig; als de wettelijk adviseur nalatig is.....

[kuifje]

@ allen

Weer een wijsneus  die zijn indianenverhalen nog beleeft en die jaren te laat blijk geeft dat hij de wet op het gebied van de brandweerzorg niet kent.

Ja, commercieel wel handig; als de wettelijk adviseur nalatig is.....

Meneer Vos,
Gezien u specialist bent (gezien u CV op dit fora) vraag ik me af wat u ervaring is met het baopt ventilatiesysteem en rook verspreiding?

[Fred Vos]

Meneer Vos,
Gezien u specialist bent (gezien u CV op dit fora) vraag ik me af wat u ervaring is met het baopt ventilatiesysteem en rook verspreiding?

Uw vraag is installatietechnisch nogal ingewikkeld door vaagheid van de beschrijvingen en daarover heb ik geen relevante specialistische kennis- en/of ervaring opgedaan.
Het gaat hier om een 'nieuw' te verkopen geheel.
Ik kan daarbij niet beoordelen of/in hoeverre de vage pretenties die daarover commercieel worden 'geventileerd' ooit objectief, na installatie, zijn getoetst.
Maar (gelukkig) is dat niet mijn (competentie)probleem.

Uw vraag ging over mijn (werk)ervaring met rookverspreiding en ventilatiesystemen.

Tja, bij brand is daarbij de te stellen (wettelijke) eis dat een brandcompartiment ook rookwerend moet zijn; dat betekent dat een geforceerd ventilatiesysteem moet uitschakelen en de doorvoeren brand- en rookwerend snel moeten sluiten.
Dit is/wordt door verzakende wettelijke adviseurs tientallen jaren genegeerd; met alle gevolgen van dien. Zie bijvoorbeeld brand Rode Kruislaan te Diemen 2017; dat verzaken is daarop door 'onderzoek', door IFV en IOOV, ook weer genegeerd!

Brand wordt, als feit van algemeen bekendheid, door luchtstroming qua ontwikkeling beïnvloed.
'Rook' veroorzaakt mogelijke tekorten aan zuurstof en de toevoer van giftige gassen; het is voor een van de de wettelijke brandweerzorgtaken: 'het voorkomen van ongevallen bij brand' een theoretisch vanzelfsprekend aandachtspunt.
Praktisch wordt het al jaren 'weggeschoven' onder  de brandwerendheid maatregelen die de rookverspreiding niet of te laat tegenwerken.

Helaas, dit is de stand van de mentaliteit en vakinhoudelijke (on)zorgvuldigheid binnen brandweer NL.
Voor verbeteringen bent u dus overlaten aan uw eigen mogelijkheden.

[Fred Vos]

@ Kuifje

Aanvulling op uw vraag:
Er is een Besluit Bouwen en Leefomgeving (concept 2019) dat, i.p.v. het Bouwbesluit 2012, nu ook voor ventilatie installaties, 'prestatie' eisen gaat stellen aan nu dan ook de 'rookdoorlatendheid'. Dit dan door bestuurde kleppen voor koude en hete rook (20 tot 200 graden) (op Europesche regelgeving). Het Bouwbesluit had al wel 'functie' eisen daartoe; maar daar zag ik nooit een vertaling naar een prestatie-eis.
Men ging door op de idiote gewoonte: rookwerendheid is anderhalf maal de tijd van de brandwerendheid. Appels en peren vergelijking; maar dat viel niemand ernstig op.

Nadat het Bouwbesluit eerder viel onder de Woningwet, zonder dat die wet de minister (Wonen etc.) de bevoegdheid gaf om daarmee de oudere Bouwverordeningen 'over te nemen', gaat dat nu onder de minister van BZK.
Dat gebeurde dan eerder onder een 'uniformeringsparagraaf' in de Woningwet; terwijl die wet niet ging/kan gaan over de gemeentelijke verordeningen.
Waar de minister van BZK de bevoegdheid vandaan haalt zie ik (nog) niet; of het moet vallen onder het m.i. ondeugdelijke, en voor intelligentie beledigende/praktisch ongrijpbare, paraplu begrip:'veiligheid'.

Hoe dan ook beide besluiten houden zich bezig met iets als (wettelijk ongedefinieerde) 'brandveiligheid'; terwijl de WVr het heeft over de taken t.b.v. de 'brandweerzorg' en daarbinnen een kennisinstituut en vakinhoudelijke opleidingen claimt.

De voor de brandweerzorg bevoegde minister (J&V) en het IFV zwijgen.

Deze achtergrond geef ik u omdat ik de beoogde testcriteria (NEN) voor rookdoorlatendheid in relatie tot giftigheid, overdruk en afwezig gelaten diffusie bij brand niet vertrouw.
Een verklaring hiervoor kan dan liggen in de onbekwaamheid van de opstellers; buiten inbreng en verantwoordelijkheid van wettelijk voorgeschreven, vakinhoudelijk tot bekwaamheid opgeleide, brandweerzorg deskundigen.

[kuifje]

Baopt is vergelijkbaar met de traditionele ventilatie/luchtbehandeling; met één verschil dat de ruimte op overdruk wordt gehouden (tussen de 4 en 8 pascal) ten opzichte van buiten. Door deze overdruk vermengen de koude en warme luchtlagen zich meer, met een beter leefklimaat als gevolg. Hoe rook zich hierop gedraagt weet ik niet, vandaar mijn vraag. De bekabeling die men tegenwoordig  gebruikt in de nieuwbouw is halogeen vrij. Er wordt gezegd dat halogeen minder schadelijk is, maar volgens mij stik je alsnog in deze rook. In 80% van de utiliteitbouw weet de brandweer niet hoe het ventilatiesysteem werkt en hoe ze dit moeten bedienen, laat staan dat ze weten in welk deel er wel en niet wordt geventileerd. Noem het maar rustig een rommeltje.

[Fred Vos]

Baopt is vergelijkbaar met de traditionele ventilatie/luchtbehandeling; met één verschil dat de ruimte op overdruk wordt gehouden (tussen de 4 en 8 pascal) ten opzichte van buiten. Door deze overdruk vermengen de koude en warme luchtlagen zich meer, met een beter leefklimaat als gevolg. Hoe rook zich hierop gedraagt weet ik niet, vandaar mijn vraag. De bekabeling die men tegenwoordig  gebruikt in de nieuwbouw is halogeen vrij. Er wordt gezegd dat halogeen minder schadelijk is, maar volgens mij stik je alsnog in deze rook. In 80% van de utiliteitbouw weet de brandweer niet hoe het ventilatiesysteem werkt en hoe ze dit moeten bedienen, laat staan dat ze weten in welk deel er wel en niet wordt geventileerd. Noem het maar rustig een rommeltje.

Na mijn uitgebreide antwoorden komt u nu met een beschrijving die ik eerder als 'vage commerciële pretenties' afdeed.
Dergelijke installaties vallen bovendien niet onder 'de vakinhoud' van dit forum. U doet toch niet aan sluikreclame?

Hoe 'rook' zich gedraagt, is ook niet receptmatig te beschrijven; bovendien is het een mengsel van stof(deeltjes), dampen en gassen.
De giftigheid van de verbrandingsproducten is zeer divers; en bovendien sterk (onvoorspelbaar) wisselend van concentratie en dus effecten.

Naar ik meen is het niet aan de brandweer (praktisch onmogelijk) om dergelijke installaties al bij begin van brand te bedienen; hoogstens (automatisch doen) uitschakelen en (sub)compartimenten via kanalen doen afsluiten.

De installatie moet rookdoorlatendheid voorkomen bij brand; daar waar juist door die installatie verspreiding kan plaatsvinden.

Dat wat wettelijk zoal moet binnen de brandweerzorg wordt in de praktijk extensief ook al tientallen jaren verzaakt.

Maar dat leidt dan weer tot een ander 'rommeltje' als dat wat u voor ogen staat; overlap is wel mogelijk.